Xuất hiện dấu hiệu ‘bất thường’ trong nền kinh tế lớn nhất thế giới: Fed đối mặt bài toán hóc búa về cắt giảm lãi suất

Kinh tế Mỹ đang xuất hiện những dấu hiệu bất ổn và điều này gây hoang mang cho các nhà hoạch định có trách nhiệm kiểm soát lạm phát và giữ ổn định thị trường lao động.

Doanh nghiệp Mỹ đã giảm mạnh tốc độ tuyển dụng trong năm nay. Họ thận trọng với đầu tư khi chưa rõ tác động đầy đủ từ các chính sách kinh tế quy mô lớn của Tổng thống Donald Trump. Nền kinh tế mất việc làm trong tháng 6 và tháng 8. Theo Bộ Lao động Mỹ, tốc độ tăng trưởng việc làm bình quân trong 3 tháng tính đến tháng 9 chỉ khoảng 62.000.

Tuy vậy, năng suất lao động, yếu tố chính thúc đẩy tăng trưởng, vẫn ở mức cao. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vẫn duy trì vững.

Sự đối lập giữa một nền kinh tế mở rộng và thị trường lao động suy yếu tạo ra bài toán khó cho các nhà hoạch định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Diễn biến này khiến việc xác định nền kinh tế Mỹ cần hạ nhiệt hay thúc đẩy thêm trở nên khó khăn. Trong biên bản tháng 10 được công bố tuần trước, các quan chức Fed cũng đã đặc biệt nhấn mạnh vấn đề này.

Một nền kinh tế tăng trưởng được hỗ trợ bởi sức mua người tiêu dùng và các khoản đầu tư lớn vào AI đáng lẽ phải thúc đẩy tuyển dụng, nhất là khi Fed đã bắt đầu hạ lãi suất vay. Nhưng điều đó chưa xảy ra và có những lo ngại rằng xu hướng này sẽ kéo dài.

Nhà kinh tế trưởng Ryan Sweet tại Oxford Economics nói với CNN: “Với chính sách tiền tệ, câu chuyện của năm tới sẽ là xử lý một giai đoạn tăng trưởng không tạo thêm việc làm. Làm thế nào để các doanh nghiệp tuyển dụng nhiều hơn?”

Vì sao GDP mạnh nhưng thị trường lao động không tăng trưởng song song?

Chuỗi lập đỉnh của thị trường chứng khoán gần đây cho thấy doanh nghiệp Mỹ lạc quan về giá trị của AI. Nhưng sự tự tin đó vẫn chưa chuyển thành động lực mở rộng nhân sự.

Theo Bộ Thương mại, chi tiêu của doanh nghiệp cho thiết bị và phần mềm xử lý thông tin chiếm 4,4% GDP trong quý 2. Con số này chỉ thấp hơn một chút so với đỉnh năm 2000, tức giai đoạn bùng nổ dot-com. Chi tiêu tiêu dùng mạnh trong năm nay cũng giúp lợi nhuận doanh nghiệp duy trì ổn định.

Nhà kinh tế trưởng Eugenio Alemán tại Raymond James cho biết: “Các doanh nghiệp đầu tư mạnh vào công nghệ mới, nhưng đôi khi điều đó đồng nghĩa với việc giảm các khoản chi khác như tuyển dụng”. Ông nói thêm rằng đầu tư AI mạnh có khả năng tiếp tục trong quý 3 và có thể đạt đỉnh vào năm tới.

Đợt đóng cửa chính phủ nhiều khả năng kéo giảm GDP trong quý từ tháng 10 đến tháng 12. Nhưng kinh tế Mỹ được kỳ vọng sẽ bù lại phần lớn mức giảm này vào đầu năm 2026.

Trong khi đó, thị trường lao động bị ảnh hưởng bởi thay đổi lớn trong chính sách của ông Trump kể từ đầu năm.

Giám đốc nghiên cứu quản lý tài sản James Ragan tại DA Davidson nói: “Đây là một năm khó khăn với việc làm vì thay đổi trong chính sách thương mại và nhập cư tác động đến cả cung và cầu lao động”.

Các nhà kinh tế cho biết chưa rõ liệu việc cắt giảm lãi suất có thể bù đắp tác động tiêu cực từ các thay đổi chính sách lớn hay không.

Ông Sweet nói: “May mắn là chúng ta không chứng kiến nhiều đợt sa thải, vì đó là cách khiến một giai đoạn tăng trưởng không tạo việc làm biến thành suy thoái. Nền kinh tế có thể tăng trưởng mà không tạo nhiều việc làm, nhưng cần duy trì năng suất ở mức ổn”.

Theo dự báo kinh tế công bố vào tháng 9, các quan chức Fed dự kiến tiếp tục thực hiện vài đợt hạ lãi suất cho đến năm 2026.

Rủi ro của tăng trưởng không tạo ra việc làm

Một giai đoạn tăng trưởng không tạo ra việc làm có thể nhanh chóng chuyển thành suy thoái. Ông Sweet nói: ” Thị trường lao động là tuyến phòng thủ và nếu nó suy yếu thì xem như kết thúc”.

Diễn biến này cũng làm tăng rủi ro Fed mắc sai lầm chính sách.

Trong một bài phát biểu hồi tháng trước, Thống đốc Fed Christopher Waller mô tả sự khác biệt giữa GDP và việc làm là một “xung đột” cần được giải quyết, dù theo hướng nào.

Ông nói: “Một bên phải nhường. Hoặc tăng trưởng kinh tế phải chậm lại để phù hợp với thị trường lao động yếu, hoặc thị trường lao động phải phục hồi để bắt kịp tăng trưởng mạnh”.

Và nếu tăng trưởng việc làm tiếp tục không nhất quán với GDP, kinh tế Mỹ sẽ rơi vào trạng thái bấp bênh.

Tăng trưởng kinh tế duy trì mạnh cũng khiến các quan chức Fed kém tự tin hơn trong việc tiếp tục hạ lãi suất. Sự do dự đã xuất hiện trong nội bộ Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) của Fed.

Chủ tịch Fed Dallas Lorie Logan phát biểu tại một sự kiện ở Zurich tuần trước: “Khi đã có hai lần cắt giảm lãi suất, tôi sẽ thấy khó để tiếp tục cắt giảm trong tháng 12 trừ khi có bằng chứng rõ ràng rằng lạm phát giảm nhanh hơn dự kiến hoặc thị trường lao động hạ nhiệt nhanh hơn”. Bà nói thêm rằng có dấu hiệu cho thấy chính sách có lẽ không quá thắt chặt như mọi người tưởng.